Διαταραχές ούρησης σε νευρολογικούς ασθενείς

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΕ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

Οι διαταραχές από το ουροποιητικό σύστημα αποτελούν συχνή ομάδα συμπτωμάτων  στους νευρολογικούς ασθενείς. Έτσι, η κατανόηση του νευρολογικού ελέγχου της ούρησης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων.
Σε ένα νευρολογικά υγιές άτομο, η κύστη και η ουρήθρα συμπεριφέρονται ως μια ενιαία λειτουργική ομάδα για την αποθήκευση και την κένωση των ούρων. Αυτές οι φαινομενικά απλές διεργασίες εξαρτώνται από την άρτια λειτουργία πολύπλοκων και λεπτεπίλεπτων νευρικών κυκλωμάτων.
Η ανατομική ή λειτουργική βλάβη των παραπάνω κυκλωμάτων προκαλεί διαταραχή στην αγωγιμότητα των νευρικών ερεθισμάτων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα μια ευρεία ποικιλία κλινικών και ουροδυναμικών εκδηλώσεων.
Οι πιο συχνές νευρολογικές παθήσεις ή κακώσεις που μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στη λειτουργία του κατώτερου ουροποιητικού είναι:

•    οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης
•     η κατά πλάκας σκλήρυνση
•     η αγγειακή εγκεφαλική νόσος
•     η εγκεφαλική διάσειση

Υπάρχουν και άλλες νευρολογικές παθήσεις που προκαλούν ουρολογικά προβλήματα όπως αυτές απεικονίζονται στον πίνακα 1.

ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ – ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ
α) ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ
    Αγγειακή εγκεφαλική νόσος
    Άνοια
    Εγκεφαλική διάσειση
    Εγκεφαλικοί όγκοι
    Εγκεφαλική αταξία
    Υδροκέφαλος
    Εγκεφαλική παράλυση
    Νόσος του Parkinson
    Σύνδρομο του Shy Drager

β) ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ
    Κατά πλάκας σκλήρυνση
    Κακώσεις της σπονδυλικής στήλης
    Δυσραφισμός
    Νωτιαία συφιλιδική φθίση
    Πολιομυελίτιδα
γ) ΒΛΑΒΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΕΣ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ
    Πρόπτωση μεσοσπονδυλίου δίσκου
    Χειρουργικές επεμβάσεις πυέλου
    Σακχαρώδης διαβήτης

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Η έναρξη και η πορεία των συμπτωμάτων είναι σε συνάρτηση με το είδος και την εξέλιξη της νευρολογικής βλάβης. Ο λόγος αυτής της ακαθόριστης συμπτωματολογίας είναι η ποικιλία στη θέση της νευρολογικής βλάβης (πίνακας 1).
Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν πιο συχνά από το ουροποιητικό είναι:

•    συχνουρία
•    επιτακτική ούρηση
•    ακράτεια
•    διακεκομμένη ούρηση
•    επίσχεση

Η ακράτεια ούρων δεν είναι θανατηφόρα, όμως μπορεί να προκαλέσει κοινωνικό θάνατο. Η ακούσια απώλεια ούρων περιορίζει την κοινωνικότητα του πάσχοντα και η οσμή ούρων του ασθενή, καθώς και των ρούχων του, τον κάνει να αισθάνεται κοινωνικά απόβλητος.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η διαγνωστική προσέγγιση του ασθενούς αρχίζει με τη λήψη ενός καλού ιστορικού.
Συνήθως όταν εμφανιστεί κάποιο σύμπτωμα από το ουροποιητικό είναι ήδη γνωστή η νευρολογική νόσος. Στον εργαστηριακό έλεγχο πρέπει να περιλαμβάνεται καλλιέργεια ούρων και μέτρηση της τιμής της κρεατινίνης του ορού, για τον έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας.
Ο έλεγχος του ανώτερου ουροποιητικού, γίνεται με το υπερηχογράφημα νεφρών, όπως επίσης και ο έλεγχος του υπολείμματος των ούρων μετά την ούρηση. Η παρουσία μεγάλου υπολείμματος ούρων, είναι στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη για τον καθορισμό της θεραπείας.
Η εξέταση εκείνη που είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τη διάγνωση της πάθησης και το είδος των διαταραχών που έχει προκαλέσει στο ουροποιητικό είναι η ουροδυναμική μελέτη.

ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Είναι η αντικειμενική καταγραφή των διαταραχών της κύστης και της ουρήθρας σε ασθενείς με συμπτώματα δυσλειτουργίας του κατώτερου ουροποιητικού.
Περιλαμβάνει:   
•    ουρομετρία
•    κυστεομανομετρία πληρώσεως
•    κυστεομανομετρία ουρήσεως
•    video ουροδυναμικές μετρήσεις
•    προφιλομετρία
•    ηλεκτρομυογραφία

        
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων από το ουροποιητικό πρέπει να είναι ευέλικτη και να εξατομικεύεται. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός ανεξαρτησίας του ατόμου, η διανοητική ικανότητα, η κοινωνικότητα, η σεξουαλική δραστηριότητα, ο βαθμός κινητοποίησης του και η ύπαρξη βοήθειας από το περιβάλλον.
Σκοπός της θεραπείας είναι η διαφύλαξη της νεφρικής λειτουργίας, η αποφυγή ουρολοιμώξεων και η ποιότητα ζωής.
Η θεραπεία εκλογής σε περιπτώσεις υπεραντανακλαστικού εξωστήρα είναι η χορήγηση αντιχολινεργικών σκευασμάτων. Η χρήση των αντιχολινεργικών περιορίζεται λόγω των παρενεργειών από τη δράση τους στα άλλα συστήματα όπως η ξηροστομία , η δυσκοιλιότητα και οι διαταραχές προσαρμογής από την ούρηση.
Στις περιπτώσεις εκείνες όπου οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή η θέση της χειρουργικής θεραπείας πρέπει να εξετάζεται. (Κυστική υπερδιάταση-Αυξητική κυστεοπλαστική)
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος θεραπείας ασθενών με μη συστελλόμενο εξωστήρα ή  παρουσία δυσηνέργειας του σφιγκτήρα, είναι η εκμάθηση εκτέλεσης διαλειπόντων αυτοκαθετηριασμών. Η χρήση μόνιμου καθετήρα πρέπει να αποφεύγεται (ουρολοιμώξεις) και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις πρέπει να χρησιμοποιείται.
Στους ασθενείς όπου η ακράτεια των ούρων είναι αποτέλεσμα σφιγκτηριακής ανεπάρκειας η τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα είναι η καλύτερη λύση.